Parafia, dekanat, diecezja - podział administracyjny kościoła

W podziale administracyjnym Kościoła katolickiego podstawową jednostką organizacyjną jest parafia, nad którą pieczę sprawuje – mianowany najczęściej na czas nieokreślony – proboszcz. W kierowaniu parafią wspomagają go inni prezbiterzy (księża wikariusze), czasem także diakoni.

Grupa kilku bądź kilkunastu parafii tworzy razem dekanat (wikariat rejonowy), któremu przewodzi dziekan (zwany też archiprezbiterem, wikariuszem rejonowym). Zadaniem dziekana jest m.in. koordynowanie wspólnej działalności duszpasterskiej na podlegającym mu terytorium.

Jednostką większą od dekanatu jest diecezja (biskupstwo), na czele której stoi ordynariusz diecezji (czyli biskup). Diecezja stanowi główną formę Kościoła partykularnego. Do obowiązków jej ordynariusza – biskupa należy m.in. czuwanie nad przestrzeganiem przepisów oraz dyscypliny kościelnej na terytorium, które mu podlega. W zarządzaniu mogą go wspierać tzw. biskupi pomocniczy.

Kilka diecezji (jedna archidiecezja i tzw. sufraganie) tworzy razem prowincję kościelną – metropolię. Kieruje nią metropolita, będący jednocześnie arcybiskupem archidiecezji, która leży w granicach prowincji i pełni rolę jej stolicy.

Instytucją, która zrzesza wszystkich biskupów danego kraju (lub innego określonego terytorium), jest Konferencja Episkopatu. Zgromadzenia Konferencji odbywają się co najmniej raz w roku, a także wówczas, kiedy wymagają tego wyjątkowe okoliczności. Celem tych wspólnych spotkań biskupów jest rozwiązywanie aktualnych problemów duszpasterskich i liturgicznych, a także opracowywanie planów działań oraz inicjatyw kościelnych.

Wszyscy biskupi katoliccy podlegają biskupowi Rzymu, czyli papieżowi. Urząd papieski oraz urzędy Kurii Rzymskiej, które realizują zadania administracji kościelnej, wspólnie tworzą Stolicę Apostolską.

Nazwa „Stolica Apostolska” bywa także używana jako określenie rządu Państwa-Miasta Watykan, którego Ojciec Święty jest suwerenem.