Czym jest Sąd Ostateczny i jak będzie wyglądał?

Sąd Ostateczny ma charakter zbiorowy, dotyczyć będzie całej ludzkości, a odbędzie się dopiero na końcu czasów, po paruzji, ponownym przyjściu Jezusa na świat. Wcześniej jednak każdy zmarły stanie przed Chrystusem na sądzie szczegółowym, który zadecyduje, czy trafi do Nieba, Czyśćca, czy Piekła.

Sąd Ostateczny – co to takiego?

Sąd Ostateczny, zwany też Dniem Ostatecznym lub Dniem Sądu Ostatecznego, a po łacinie ultimum iudicium, to według słownikowych definicji wydarzenie eschatologiczne (eschatologiczny, czyli dotyczący ostatecznego przeznaczenia świata lub ludzkości) o wymiarze globalnym, a pojawiające się w religiach judeo-chrześcijańskich. Mówiąc prościej to sąd nad zmarłymi, sąd po śmierci, w którym Bóg osądzi świat i ludzi.

Podobne idee pojawiały się już o wiele wcześniej, znali je starożytni Egipcjanie (gdzie sędzią był Ozyrysa), a także starożytni Grecy, ponadto coś na kształt Sądu Ostatecznego znajdziemy w zaratusztrianizmie (a i późniejszym islamie). W judaizmie pojawił się termin „Dzień Jahwe”, gdzie Bóg sądzi całe narody – to popularna koncepcja u wielu proroków żydowskich sprzed czasów niewoli babilońskiej. Później Sąd Ostateczny pojawia się także już w Nowym Testamencie, a sędzią jest tam Jezus Chrystus, jednocześnie dochodzi do rozróżnienia dwóch sądów – tego tuż po indywidualnej śmierci i tego kończącego całą ludzką historię.

Jak będzie wyglądał Sąd Ostateczny? Opis z Biblii

Pierwsze biblijne opisu Sądu Ostatecznego

Pierwsze biblijne opisy Sądu Ostatecznego dotyczą koncepcji, w której Bóg dba o sprawiedliwość na świecie – jest sędzią najwyższym, o czym przypomina w scenach potopu i zburzenia Sodomy. Później, już za czasów Mojżesza, karze całe narody, które wystąpiły przeciw Izraelowi, a więc Narodowi Wybranemu - taka kara spotyka Egipcjan i mieszkańców Kanaan. Mógł oczywiście ukarać również Izrael i jego lud za popełnione wykroczenia. Wówczas Sąd Ostateczny miał właśnie wymiar ogólny, nie indywidualny.

To „sądzenie narodów” z czasem stawało się coraz bardziej surowe, rozciągało się ponadto na wszystkie narody na ziemi i jedynie sprawiedliwi mieli go uniknąć. Bóg ma zgromadzić wszystkie narody i dokonać sądu ogniem. Od czasów Księgi Daniela pojawiają się też cytaty mówiące o sądzie grzeszników w postaci bardziej indywidualnej, choć wiodąca idea Starego Testamentu dotyczy jednak sądu nad całymi narodami.

Sąd Ostateczny na kartach Ewangelii

Do czasów Jezusa ciągle wyczekiwano Dnia Sądu, widać to w słowach i czynach chociażby Jana Chrzciciela. Później nastąpiła drastyczna zmiana – Jezus ogłosił, że czasy sądu już się zaczęły, choć wypełnią się dopiero przy jego paruzji, a więc w Dniu Pańskim, ponownym przyjściu na świat.

Na kartach Ewangelii często pojawia się temat sądu, kiedy to wszyscy ludzie zdadzą Jezusowi rachunek ze swego życia. Według opisów miało to przypominać dawne rozprawy sądowe. Człowiek ma być sądzony wyłącznie ze swych uczynków, nieważne będą inne względy, a więc pochodzenie, status itp. przykładem Dobry Łotr. Z Ewangelii można wysnuć, że w sumie będą dwa sądy, i tak też postrzega to kościół katolicki. Pierwszym jest sąd szczegółowy, który ma miejsce zaraz po śmierci, gdy dusza oddziela się od ciała – tam dusza traktowana indywidualnie może zostać zbawiona lub potępiona (to ten sąd przedstawiany w ujęciu artystycznym z wagą ważącą uczynki przed bramą wiodącą w Niebiosa). Tam zadecyduje się, czy trafimy do Nieba, Czyśćca, czy też do Piekła. Drugim jest właśnie Sąd Ostateczny, który będzie miał charakter bardziej starotestamentowy, a więc sądzona będzie ludzkość. Odbywać ma się on w obecności wszystkich świętych, a także aniołów. Jezus wskrzesi wcześniej wszystkich zmarłych. Według wskazówek w Piśmie i samych teologów wiadomo, gdzie się odbędzie: będzie to w Dolinie Jozafata, niedaleko Jerozolimy i Kalwarii (według kartografów miejsce te to początkowy odcinek Doliny Cedronu).

Sąd Ostateczny nawiązujący do opisów biblijnych to częsty temat prac artystów. Najstarsze jego przedstawienia pochodzą już z IV wieku, a złoty okres przeżywały w średniowieczu i renesansie, między XII a XV wiekiem, kiedy to powstawały powszechnie znane – i w dużej mierze determinujące powszechne postrzeganie tego wydarzenia – dzieła Rogiera van der Weydena czy Hansa Memlinga.

Co dokona się w czasie Sądu Ostatecznego?

Sąd Ostateczny postrzegany jest z perspektywy całej ludzkości, nie zaś jednostek. Obejmie wszystkich ludzi z wszystkich czasów, niezależnie od wiary (jeśli ktoś nie znał nauk Jezusa, a żył przykładnie, nie będzie potępiony). Według niektórych Ojców Kościoła i teologów w chwili Dnia Sądu Ostatecznego wszyscy pojmiemy, jakie było nasze wspólne życie (w ujęciu indywidualnym zrozumiemy to już na sądzie szczegółowym), jak potoczyłyby się losy świata, gdyby nie ludzkie wybory, jak odnosiliśmy się do Boga w całych dziejach. Zrozumiemy też prawdziwe skutki grzechu pierworodnego i zobaczymy świat, jaki mógłby powstać, gdyby grzech ten nie został popełniony. Spotkają się wówczas wszyscy żyjący i wskrzeszeni zmarli, ci, którzy są w Niebie, ale i w Czyśćcu. Sąd Ostateczny, jak każdy sąd, jest rodzajem rozliczenia, więc należy się liczyć z karą, jest też zderzeniem wyobrażeń lub kłamstw z prawdą, jedyną i niepowtarzalną, prawdą w czystej postaci. W Ewangelii pojawiają się katastroficzne obrazy, które Sądowi Ostatecznemu będą towarzyszyć, jednak z drugiej strony Jezus powtarzał, żeby się nie obawiać. Nikt nie wie, kiedy dojdzie do Sądu Ostatecznego, ale wszystko, co ma wpływ na wyroki, już trwa – wszystkie nasze czyny mają na nie wpływ.

Co się stanie z ludźmi po Sądzie Ostatecznym?

Na Sądzie Ostatecznym każdy odbierze nagrodę lub karę. Jednocześnie będzie to koniec ludzkości jaką znamy, definitywne zakończenie historii i ostateczne pokonanie Szatana. Zło nie będzie już miało dostępu do nikogo, Szatan więc zostanie zniszczony. Drzwi do Piekła zostaną zamknięte, nikt tam już nie trafi, zniknie też śmierć, a na świecie zapanuje boska sprawiedliwość i nic nie będzie już skażone grzechem.

Sąd Ostateczny – wybrane wyobrażenia w innych religiach

Sąd Ostateczny u Świadków Jehowy

Charakterystyczna jest wizja Dnia Sądu u Świadków Jehowy: to początek tysiącletniego panowania Jezusa, któremu będzie towarzyszyć 144 tysiące żyjących i zmartwychwstałych sprawiedliwych Świadków Jehowy. Oni osądzać będą innych, współkrólować Jezusowi, Szatan i inne demony zostaną na 1000 lat uwięzione. Po 1000 lat żyjący zostaną ponownie osądzeni, a ci, którzy będą wypełniać wolę Boga, zostaną świętymi i żyć będą w Raju na Ziemi.

Sąd Ostateczny w Islamie

W islamie pojawia się Dzień Ostatni – według szyitów pojawi się wówczas Mahdi, który ochroni ludzkość przed Szatanem, zaś według sunnitów Mahdi będzie walczył ramię w ramię z Isą (Jezusem) ze złem, które pokonają. Ukaże się Allah, umrą wszyscy niewierni, zmartwychwstaną zaś wierni i odbędzie się prawdziwy Sąd Ostateczny.

Sąd Ostateczny w zaratusztrianizmie

Pojęcie to pojawia się również w zaratusztrianizmie. Sąd Ostateczny nadejdzie, kiedy sam Ahura Mazda, najwyższe z bóstw, zstąpi na ziemię, aby oddzielić dobro od zła i ustanowić doskonały porządek, który panował w początkach wszechświata. Będzie to czas Królestwa Bożego na Ziemi, do życia przywrócone będą przy okazji wszystkie dusze, które w tej chwili są w Niebie (Królestwo Boże zamieszkiwać będą istoty cielesne, a czas będzie w nim zwyczajnie płynął).