Jak tytułować osoby duchowne?

„Kto jest Ekscelencją, a kto Eminencją?”, „Jak powinienem zwracać się do biskupa?”, „Kiedy mówić do zakonnika per brat, a kiedy per ojciec?” – tego typu pytania nurtują wielu wiernych. Mnogość urzędów i godności obowiązujących w Kościele nie ułatwia bowiem tytułowania duchownych. Chcąc rozwiać pojawiające się wątpliwości, przedstawiamy poniżej obowiązujące formy, których należy używać w kontaktach z katolickimi księżmi.

I. Jak zwracać się do papieża?

Do papieża można się zwracać na dwa sposoby, tj. per „Wasza Świątobliwość” oraz per „Ojcze Święty”. Wypowiadając się o papieżu, mówimy zatem o „Jego Świątobliwości”/ o „Ojcu Świętym”.

Należy jednak zaznaczyć, że tytuł „Jego Świątobliwości” nie przysługuje wyłącznie papieżowi jako głowie Kościoła katolickiego, ale jest również używany w odniesieniu do innych przywódców duchowych, np. przywódcy buddyzmu tybetańskiego – Dalajlamy.

Proszę księdza...

Księdzem jest każdy mężczyzna, który przyjmie święcenia kapłańskie drugiego stopnia, czyli święcenia prezbiteriatu. Jeżeli nie jesteśmy zatem pewni, jaki tytuł przysługuje danemu kapłanowi, najlepiej jest poprzestać na „proszę księdza”, aby nie popełnić faux pas.

W sytuacji, w której wiemy, jakie urząd kapłan sprawuje tudzież jakie tytuły mu nadano, powinniśmy posługiwać się następującymi formułami:

- w przypadku wikariusza:

• „proszę księdza” – w mowie;

• „Wielebny / Czcigodny Ksiądz Wikariusz...” – w piśmie;

- w przypadku proboszcza:

• „proszę księdza proboszcza” lub „księże proboszczu” – w mowie;

• „Przewielebny / Wielebny/ Czcigodny Ksiądz Proboszcz...” – w piśmie;

- w przypadku biskupa:

• „Wasza Ekscelencjo” (w sytuacjach uroczystych) lub „proszę księdza biskupa”, bądź „księże biskupie”– w mowie;

• „Jego Ekscelencja Najdostojniejszy / Najprzewielebniejszy Ksiądz Biskup...” – w piśmie;

- w przypadku arcybiskupa:

• „Wasza Ekscelencjo” (w sytuacjach uroczystych) lub „proszę księdza arcybiskupa”, bądź „księże arcybiskupie”– w mowie;

• „Jego Ekscelencja Najdostojniejszy / Najprzewielebniejszy Ksiądz Arcybiskup...” – w piśmie;

- w przypadku kanonika:

• „proszę księdza kanonika” lub „księże kanoniku” – w mowie;

• „Przewielebny Ksiądz Kanonik...” – w piśmie;

- w przypadku kardynała:

• „Wasza Eminencjo” (sytuacja oficjalna) oraz „księże kardynale” (sytuacja nieoficjalna) – w mowie;

• „Jego Eminencja, Najprzewielebniejszy Ksiądz Kardynał …” – w piśmie;

- w przypadku zakonnika:

• „proszę ojca” lub „ojcze”, lub „proszę księdza” – w mowie, kiedy mamy pewność, że zakonnik przyjął święcenia kapłańskie;

• „proszę brata” lub „bracie” – w mowie, kiedy wiemy, że zakonnik nie przyjął święceń kapłańskich;

• „Przewielebny”/ „Najczcigodniejszy Ojciec” bądź „Wielebny” / „Czcigodny Brat” – w piśmie;

- w przypadku zakonnicy:

• „proszę siostry / siostro”, bądź „proszę matki / matko” (jeżeli zwracamy się do siostry przełożonej) – w mowie;

• „Wielebna / Czcigodna Siostra...” lub” Przewielebna / Najczcigodniejsza Matka...” – w piśmie;

Pozostałe zasady tytułowania:

- jeżeli duchowny posiada tytuł naukowy, dodajemy go po tytule kościelnym, np.: „Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Profesor”;

- do dziekana należy zwracać się per „księże dziekanie”; do prałata per „księże prałacie”;

- do infułata (protonotariusza apostolskiego) powinniśmy powiedzieć „Wasza Ekscelencjo” w sytuacji oficjalnej; forma ta obowiązuje również w korespondencji;

- pomijanie zaimka „Wasza” (a w piśmie: „Jego”) uważane jest za nadmierną poufałość;

- rozmowę należy rozpoczynać oficjalnym tytułem, np. „Wasza Eminencjo” (w przypadku kardynała), ale w trakcie konwersacji można używać już mniej oficjalnych form, czyli np. „księże kardynale”.