Zwyczaje wielkanocne na świecie

Wydawać by się mogło, że Wielkanoc obchodzi się wszędzie jeśli nie tak samo, to chociaż podobnie. Zwyczaje wielkanocne na świecie są jednak różnorodne, część z nich może budzić nasze szczere zdziwienie.

Czy na świecie są takie same zwyczaje wielkanocne?

Część zwyczajów wielkanocnych jest wspólna dla chrześcijan na całym świecie, ze szczególnym uwzględnieniem Europy. To tradycja związana z palmą wielkanocną czy malowaniem jajek. Ale równocześnie nawet w sąsiadujących z sobą krajach natkniemy się na rdzenne zwyczaje, których nie znajdziemy nigdzie indziej. Większość z nich łączy w sobie tradycje pogańskie i chrześcijańskie – duchowni wiedząc, że nie wyrugują wiekowych przyzwyczajeń, po prostu „wplatali” je w ramy nowej religii, dziś wiele osób nie zdaje sobie nawet sprawy z prawdziwych rodowodów znanych im i praktykowanych obyczajów. Wiele z zagranicznych zwyczajów wielkanocnych wydawać się może nam dziwacznych i egzotycznych.

Zwyczaje wielkanocne u sąsiadów Polski

Niemcy

W Niemczech najpopularniejszą ozdobą świąteczną są bukiety wielkanocne – to gałązki przystrojone wydmuszkami, pisankami, zobaczyć można je w domach, ale i wokół nich (zwyczaj ten powoli wkracza już także do Polski). W Wielki Czwartek dominuje tam kolor zielony – to barwa malowanych w ten dzień jajek, wedle tradycji każdy musi tego dnia zjeść coś zielonego (najpopularniejszy jest frankfurcki sos ziołowy). W Wielki Piątek nie obwiązuje ścisły post, nie ma też tradycji święcenia pokarmów, praktycznie nieznany jest śmigus-dyngus. W niektórych landach odbywają się procesje ku czci św. Jerzego, w innych dzieci na wzór Halloween pukają do drzwi w okolicy, prosząc o słodycze. Wielkanoc w Niemczech kojarzy się też z Osterfeuer, ogniskami wielkanocnymi – dziś ich blask jest symbolem światła Jezusa i nowego życia, dawniej był to symbol czczonego Słońca (potocznie ogniska nazywa się zresztą „słońcami w nocy”).

Czechy

W Czechach mężczyźni chodzą po kolędzie z pomlazką, a więc rózgą wielkanocną z wierzbowych witek. Rózgą, którą trzeba wykonać samemu, chłoszczą po nogach panny, co ma zapewnić zamążpójście i płodność, tak więc to pierwotniejsza forma dawnego śmigusa.

Słowacja

Na Słowacji brak zdobionych palm – są tylko witki wierzby. Kolejne dni przed Wielkanocą związane są z różnymi kolorami, jest więc Niebieski Poniedziałek, Żółty (lub szary w zależności od regionu) Wtorek, Czarna Środa, Zielony Czwartek. W Wielką Sobotę gospodarze potrząsają drzewkami owocowymi, by zapewnić urodzaj. W Czerwony Poniedziałek (czyli nasz Lany Poniedziałek) odbywa się szibaczka i obliewaczka (a więc i smaganie rózgami, i oblewanie wodą) – czasem za oblanie dziewczyna wręcza chłopakowi goździk, który nosi on przy sobie jako trofeum.

Ukraina

Ukraina słynie z upraw zbóż, więc w centrum stołu znajduje się wielkanocny chleb, paska. W Wielkanoc zwyczajowo wszyscy całują się trzy razy, mówiąc „Chrystus Zmartwychwstał” i odpowiadając „Prawdziwie Zmartwychwstał”. Śpiewa się też hajiwki i hahiłki, pieśni związane z urodzajem, plonami, niegdyś poświęcone bogom urodzaju, dziś zintegrowane z wiarą prawosławną. W trzeci dzień po Wielkanocy odbywa się „pożegnanie świąt”, które zaczyna czas zabaw zwanych „ulicą”.

Białoruś

Na Białorusi wielkanocnym zwyczajem jest turlanie jaj – po pochyłej powierzchni opuszcza się jajko, wygrywa ten, którego pisanka poleci najdalej. Jeśli w ciągu ostatniego roku ktoś w rodzinie zmarł, jajek się nie maluje, pozostają białe.

Litwa

Na Litwie nie jest znany śmigus-dyngus, za to pojawia się... drzewko wielkanocne, najczęściej to choinka, na której znajduje się tak zwane „gniazdo”, do którego wkłada się łakocie dla dzieci.

Zwyczaje wielkanocne w Europie

Wiele zwyczajów wielkanocnych nawet na naszym kontynencie może się nam wydawać dziwna.

Skandynawia

Na przykład przebieranie się dzieci za czarownice w Finlandii – w Wielkanoc jest coś na kształt drugiego Halloween. Skandynawowie lubią mroczny klimat – w Norwegii Wielkanoc to czas, gdy pojawiają się Paaskekrimmen, czyli „wielkanocne kryminały”, od niemal 100 lat Norwedzy tradycyjnie sięgają po ten gatunek literacki... Prawdziwa makabra to jednak dansa de la mort, taniec kościotrupów, odtwarzająca sceny pasyjne parada upamiętniająca ofiary zarazy w Katalonii.

Korfu

Na greckiej wyspie Korfu (a i w Wenecji) w Wielką Sobotę z okiem lecą gliniane naczynia i ozdoby, co symbolizuje pożegnanie starego i nadejście nowego.

Włochy

We Florencji na ulicę wyjeżdża 9-metrowa Brindellone, wóz ciągnięty przez białe woły, który wybucha (fajerwerki) po zapaleniu go rakietą w kształcie gołębia. Gołąb oczywiście przedstawia Ducha Świętego, ale ta sięgająca krucjat tradycja związana jest z zapewnieniem urodzaju. We Włoszech ciasto wielkanocne ma kształt lecącego ptaka właśnie, zaś prezenty dla dzieci chowa się w czekoladowych jajkach.

Wielka Brytania

W Wielkiej Brytanii punktem obowiązkowym Wielkanocy jest toczenie jaj z góry, w rolling eggs chodzi o to, by jajko stłukło się jak najpóźniej – jego właściciel jest zwycięzcą tej prestiżowej rywalizacji.

Armenia

W Armenii piecze się czerwone ciasto – to pamiątka chleba, który zabarwiła na czerwono krew ukrzyżowanego Jezusa.

Egzotyczne zwyczaje wielkanocne

Zwyczaje wielkanocne na świecie są przeróżne - niektóre mogą naprawdę zdziwić. Przeczytaj i przekonaj się!

Wielkanoc w Afryce

W afrykańskich krajach, w których prężnie działają misje (Rwanda, kraje ościenne), nowe zwyczaje mają wciąż wiele naleciałości z dawnych wierzeń – na czas świąt wielkanocnych kościoły (a i domy) przystraja się tak zwanymi vitenge i kanga z liści i kwiatów, w kształcie motyli. Śpiewom religijnym towarzyszy bicie w bębny, pojawiają się też charakterystyczne okrzyki kigelegele. Obiadów wielkanocnych w całej Afryce raczej nie ma, jest uroczysta obiadokolacja, z lokalnymi przysmakami. W Etiopii post przed Wielkanocą trwa aż 56 dni, w Nigerii zaś odbywają się maskarady upamiętniające też przodków. W centralnej części Czarnego Lądu brak Grobów Pańskich – koncepcja składania ciała w grocie jest tam zwyczajnie niezrozumiała, gdyż bliskich grzebie się przy domach rodzinnych.

Gwatelama

Uważa się, że największa wielkanocna dekoracja powstaje co roku w mieście Antigua w Gwatemali: od piątku do niedzieli suną po nim procesje stąpające po alfombras, czyli „dywanach” z piasku, kolorowych trocin i kwiatów. Materiały są zbierane przez cały rok, „dywany” znikają niczym mandale, a ich tematyka nawiązuje zarówno do mitologii Majów, jak i chrześcijaństwa.

Australia

W Australii natomiast zakazany jest... wielkanocny królik/zając. Cały kontynent zmaga się z plagą tych gryzoni, więc nie powinno to dziwić. Zamiast tego symbolem Wielkanocy stał się Bilby (Kłapouchy/Długouchy) i Bandicoot (torbacz jamraj, zwany też bandikutem), które w sumie przypominają nieco zdeformowane szaraki.

USA

W USA święta ograniczają się tylko do Niedzieli Wielkanocnej, Wielkanoc jest uznawana tam, według ankiet, za dopiero czwarte pod względem rangi święto: za Bożym Narodzeniem, Świętem Dziękczynienia i Dniem Niepodległości. W Waszyngtonie natomiast tradycyjnie odbywa się turlanie jajek z udziałem prezydenta.

Filipiny

Najbardziej szokujące uroczystości wielkanocne odbywają się na Filipinach, gdzie w San Pedro Cutud ochotnicy biorą udział w drodze krzyżowej naprawdę się biczując, a kilku z nich zostaje ukrzyżowanych (oczywiście na pewien czas).